Phân tích của nghiên cứu cho thấy lượng mưa hàng năm giảm mạnh và độ ẩm giảm đã góp phần gây ra hạn hán và chấm dứt nền văn minh Maya.
Nhiều giả thuyết đã được khám phá để cố gắng giải thích sự sụp đổ của nền văn minh Maya. Trong nhiều năm, các bằng chứng cố gắng chứng minh những lý thuyết này đều tỏ ra không thuyết phục. Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, điều này có vẻ đã thay đổi.
Đế chế Maya, nằm ở nơi ngày nay là Guatemala, là một trung tâm văn hóa về nông nghiệp, đồ gốm, chữ viết và toán học. Họ đạt đến đỉnh cao quyền lực vào thế kỷ thứ sáu CN, tuy nhiên, đến năm 900 CN, hầu hết các thành phố lớn của họ đều bị bỏ hoang.
Trong nhiều thế kỷ, các nhà nghiên cứu đã cố gắng khám phá chính xác lý do tại sao nền văn minh vĩ đại này lại có thể sụp đổ nhanh chóng đến vậy. Một báo cáo trên tạp chí Science cuối cùng đã đưa ra bằng chứng có thể định lượng xác nhận lý thuyết được tin tưởng rộng rãi nhất để giải thích nền văn minh Maya đã gặp phải sự kết thúc như thế nào: hạn hán.
Chìa khóa để giải mã bí ẩn cuối cùng lại nằm ở hồ Chichancanab trên bán đảo Yucatan. Để thực hiện báo cáo, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra các đồng vị oxy và hydro trong trầm tích từ hồ, đủ gần trung tâm nền văn minh Maya để cung cấp mẫu chính xác về khí hậu.
.jpg)
Tikal, một thành phố cổ của người Maya có niên đại từ năm 800 trước Công nguyên đến năm 900 sau Công nguyên.
Đối với báo cáo, Nicholas Evans, một sinh viên nghiên cứu của Đại học Cambridge và đồng tác giả của bài báo, đã đo thành phần đồng vị của nước được tìm thấy trong trầm tích của hồ để định lượng chính xác lượng mưa giảm trong thời kỳ cuối của nền văn minh Maya.
Theo Washington Post, phân tích lõi trầm tích là một phương pháp phổ biến để khám phá thông tin về quá khứ. Các nhà khoa học có thể kiểm tra bụi bẩn, từng lớp một và ghi lại thông tin tìm thấy trong đất để xây dựng dòng thời gian chính xác về các điều kiện trong quá khứ.
Sau khi kiểm tra các mẫu trầm tích, Evans và nhóm nghiên cứu của ông kết luận rằng lượng mưa hàng năm ở khu vực xung quanh hồ đã giảm từ 41 đến 54% trong nhiều thời gian dài trong khoảng 400 năm.
Báo cáo cũng tiết lộ rằng độ ẩm trong khu vực giảm từ 2 đến 7%. Hai yếu tố này kết hợp lại có tác động tàn phá đến sản xuất nông nghiệp của nền văn minh.
Tàn tích của một ngôi đền Maya.
Bởi vì tình trạng hạn hán này xảy ra thường xuyên trong hàng trăm năm nên nền văn minh này chắc chắn không thể tích trữ đủ lương thực để bù đắp cho sự sụt giảm sản lượng nông nghiệp, cuối cùng dẫn đến sự diệt vong.
Mặc dù bài báo này chỉ ra một số vấn đề không chắc chắn xung quanh người Maya, nhưng vẫn còn một số câu hỏi lớn chưa được giải đáp, chẳng hạn như điều gì đã gây ra đợt hạn hán lớn và kéo dài này?
Một nghiên cứu trước đây cho thấy nạn phá rừng của người Maya có thể góp phần tạo ra tình trạng khô hạn, làm giảm độ ẩm của khu vực và làm mất ổn định đất.
Evans cho rằng hạn hán cũng có thể là do sự thay đổi hoàn lưu khí quyển và sự suy giảm tần suất bão nhiệt đới.
Matthew Lachinet, giáo sư khoa học địa chất tại Đại học Nevada ở Las Vegas, người không tham gia vào nghiên cứu, nói với Washington Post rằng nghiên cứu này có tác động lớn vì nó cung cấp những hiểu biết sâu sắc về cách con người có thể thay đổi khí hậu xung quanh họ.
“Con người đang ảnh hưởng đến khí hậu”, Lachinet nói. “Chúng ta đang làm cho thời tiết ấm hơn và dự kiến thời tiết sẽ trở nên khô hơn ở Trung Mỹ. Những gì chúng ta có thể nhận được là hạn hán gấp đôi. Nếu bạn kết hợp tình trạng khô hạn do nguyên nhân tự nhiên với tình trạng khô hạn do con người gây ra, thì nó sẽ khuếch đại sức mạnh của đợt hạn hán đó”.
Bất chấp những phát hiện mới này, vẫn còn nhiều điều cần tìm hiểu về sự sụp đổ của nền văn minh Maya.
Maya là một trong những nền văn minh đặc sắc nhất thế giới do những người Maya ở châu Mỹ xây dựng từ 2.000 năm trước ở khu vực thuộc đông nam Mexico, bắc Guatemala và Honduras ngày nay.
Nền văn minh Maya đạt tới đỉnh cao trong lĩnh vực xây dựng bộ máy nhà nước, kiến trúc, toán học, thiên văn học hay tính toán thời gian, ngày tháng. Căn cứ vào những di vật còn sót lại, giới khảo cổ xác định rằng các quốc gia cổ đại của người Maya ra đời trong thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên. Tuy nhiên, phần lớn các quốc gia của người Maya diệt vong trong thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 10. Quốc gia cuối cùng của nền văn minh trên bán đảo Yucatán, thuộc Mexico sụp đổ vào thế kỷ 16, sau khi Tây Ban Nha xâm chiếm khu vực.
Có lẽ nền văn minh Maya là một trong những nền văn minh gây ảnh hưởng lớn tới thế giới hiện đại. Lịch của người Maya từng khiến nhiều người lo ngại về khả năng tận thế của trái đất, bởi nó kết thúc đúng vào ngày 21/12/2012. Các nhà khảo cổ học từng đặt ra rất nhiều giả thuyết xung quanh cuốn lịch và những cuộc tranh cãi chỉ chấm dứt khi tận thế không xảy ra.
Tham khảo: Allthatsinteresting
